“Coğrafi İşaret: Belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri bakımından kökenin bulunduğu yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş ürünü gösteren işarettir.”
Coğrafi işaretin * “Menşe Adı” ve “Mahreç İşareti” olmak üzere iki türü vardır:
” *Bir ürünün, tüm veya esas nitelikleri belirli bir coğrafi alana ait doğal ve beşeri unsurlardan kaynaklanıyorsa bu durumdaki coğrafi işaretlere “menşe adı” denir. Bir ürünün menşe adı tescili alabilmesi için tüm üretim, işleme ve hazırlık süreçlerinin belirlenen coğrafi alan sınırları içerisinde gerçekleşmesi gerekir.”
Bu yazımda size “Menşe Adı” tescilli Kıbrıscık, İpsala, Karacadağ, Konuralp ve Tosya pirinçlerimizi tanıtmak istiyorum. Hepsine ulaştım ve sizin için fotoğraflarını çekerek, pilavlarını da yapıp afiyetle yedim 🙂
Not: Bu 5 pirincin dışında Terme pirinci için de coğrafi işaret başvurusu yapılmıştır.
BOLU KIBRISCIK PİRİNCİ (Bolu)
Menşe İşareti Tescil Tarihi : 28.07.2020
Coğrafi Sınırı : Bolu ili Kıbrıscık ilçesi Borucak, Taşlık, Karaköy, Deveci, Alanhimmetler, Taşlık, Geriş, Kuzca ve Balı köyleridir.
Kıbrıscık PirinciPilavı
Bolu Kıbrıscık Pirinci, orta tane büyüklüğüne sahip bir pirinçtir. Ancak su kaldırma oranı yüksek bir pirinç olması dolayısıyla “Çömlek Patlatan” adıyla da anılmaktadır.
Kullanılan çeltik çeşidi tohumu bölgeye yıllardır uyum sağlamış ,genetik ve biyolojik değişime uğramamış “Karakılçık” çeşididir. Yetiştirilmesinde kullanılan su Köroğlu Dağları’ndan beslenen Uludere’dir. Soğuk ve içilebilir nitelikteki bu suyun Kıbrıscık Pirinci’nin kalitesine etkisi yüksektir.
KARACADAĞ PİRİNCİ (Diyarbakır)
Menşe İşareti Tescil tarihi:28.03.2018
Coğrafi Sınırı : Diyarbakır merkeze bağlı Karacadağ havzası, Çınar, Hazro, Çermik, Kocaköy, Şanlıurfa ili Siverek ve Viranşehir ile Mardin ili Derik ilçe ve köylerinde üretilmektedir.
Karacadağ Pirinci
Bölgenin ekolojisine uyum göstermiş bir çeşittir. Karacadağ çeltiği volkanik püskürtülerin tortulaşması sonucu, kaya tabakalarından oluşan ince tabakalı, kırmızı-kahve renkli özel yapıdaki topraklarda ekilmektedir.
pilavı
Tanelerin su kaldırma oranı yüksektir. Tane ağırlığının % 8-12’si proteinli bileşiklerden oluşur. Bu oran pek çok çeltik çeşidinden daha yüksektir.
Karacadağ Pirinci pişme esnasında içerdiği uçucu yağ asitleri nedeniyle de aromatik özellik taşımaktadır. Karacadağ Pirinci nane kekik karışımı kendine özgü hoş bir kokuya sahiptir. Karacadağ çeltiği, bazı yörelerde kılçıklarının sarı veya siyah olması nedeniyle “Sarı çeltik” ,“Karakılçık” isimleriyle de anılmaktadır. Yörede genel olarak “Karacadağ çeltiği” olarak bilinir.
Sahip olduğu tane şeklinin farklılığı bile benim için yeterli bir kullanma nedenidir 🙂
TOSYA PİRİNCİ (Kastamonu)
Menşe İşareti Tescil Tarihi:08.11.2017
Coğrafi Sınırı: Yukarı Kayı ve Dağardı köylerinden başlayıp Çifter, Karabey, Suluca, Çepni, Tosya merkez, Kösen, Sapaca, Çaykapı, Yenidoğan, Çevlik ve Ortalıca köylerini içine alan Devrez çayı boyunca uzanan vadi.
Tosya Pirincipilavı
Bölgede akçeltik, yaşar ve maratelli gibi farklı genotipler olmasına rağmen Tosya Pirinci “Sarıkılçık” yerel çeşididir. Orta taneli bir pirinçtir.
Sarıkılçık, yıllar içerisinde bölgeye uyum sağlamış soğuğa dayanıklı bir çeltik çeşididir. Tosya çeltiğinin her yerde yetiştirilememesinin başlıca nedeni, bölgedekinispi nem oranının düşüklüğünün, çeltikte fungal hastalıkların oluşmasına engel olmasının sağladığı avantajdır.
Tosya Pirinci’nin farklı aromasının nedeni, karların erimesiyle oluşan Devrez Çayı ile sulama yapılmasıdır.
Anneme ziyarete giderken Tosya Pirinci’ni yanımda götürdüm. Birlikte pilavını yaptık ve yedik. Annemin heyecanla tekrarladığı cümle şöyleydi: ”Bu pirincin tadı tam çocukluğumdaki gibi !”
KONURALP PİRİNCİ(Düzce)
Tescil Tarihi: 25 HAZİRAN 2019
Coğrafi Sınırı : Düzce ili merkez ilçesine bağlı Konuralp bölgesi; Taşköprü köyü, Kaymakçı köyü, Kadıoğlu köyü ile Çilimli ilçesine bağlı Esenli ve Dikmeli köyleri.
Konuralp Pirinci
Konuralp Pirinci’nin tarihi 1800’lü yıllara dayanmaktadır. “Osmanlı Saray Mutfağının Pirinci” olarak adlandırılan Konuralp Pirinci, zamanının vazgeçilmez lezzet kaynaklarından biri olarak varlığını bugüne kadar sürdürmüştür. Pirincin sulanmasında Hasanlar Barajı’nın suyu kullanılmaktadır. Bu suyun çeltiğin ihtiyaç duyduğu dönemde 25-30°C sıcaklıkta olması çeltik kalitesini önemli etkilediği belirtilmektedir. Çeltik tohumu olarak Osmancık-97 çeşidi kullanılmaktadır.
İPSALA PİRİNCİ(Edirne)
Tescil Tarihi: 02.05.2016
Coğrafi Sınırı: İpsala ilçesinde, güneyde Enez sınırından başlayarak kuzeyde Sarıcaali köyüne kadar uzanan ova ile Gala gölünden kuzeydoğuya doğru Koyuntepe köyü altına kadar uzanan ovadır.
İpsala Pirinci
İpsala Pirinci, camsı ve mat taneli, pişirildiğinde ise farklı lezzet ve aromaya sahiptir. Bu özellikler, İpsala ovasının güneyinden denize açık olması, deniz havası ve tuzlu toprak şartları ile ilişkilidir. Ovanın kışın sular altında kalması nedeniyle toprak yüzeyinde ince bir mil tabakası oluşmakta ve bu durum çeltik üretimini olumlu yönde etkilemektedir.
Kaynaklar
Coğrafi İşaret Sicil Belgeleri – Coğrafi İşaretler Portalı ci.gov.tr/cografi-isaretler
“Coğrafi İşaret: Belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri bakımından kökenin bulunduğu yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş ürünü gösteren işarettir.”
Coğrafi işaretin * “Menşe Adı” ve “Mahreç İşareti” olmak üzere iki türü vardır:
” *Bir ürünün, tüm veya esas nitelikleri belirli bir coğrafi alana ait doğal ve beşeri unsurlardan kaynaklanıyorsa bu durumdaki coğrafi işaretlere “menşe adı” denir. Bir ürünün menşe adı tescili alabilmesi için tüm üretim, işleme ve hazırlık süreçlerinin belirlenen coğrafi alan sınırları içerisinde gerçekleşmesi gerekir.”
Bu yazımda size “Menşe Adı” tescilli Kıbrıscık, İpsala, Karacadağ, Konuralp ve Tosya pirinçlerimizi tanıtmak istiyorum. Hepsine ulaştım ve sizin için fotoğraflarını çekerek, pilavlarını da yapıp afiyetle yedim 🙂
Not: Bu 5 pirincin dışında Terme pirinci için de coğrafi işaret başvurusu yapılmıştır.
BOLU KIBRISCIK PİRİNCİ (Bolu)
Menşe İşareti Tescil Tarihi : 28.07.2020
Coğrafi Sınırı : Bolu ili Kıbrıscık ilçesi Borucak, Taşlık, Karaköy, Deveci, Alanhimmetler, Taşlık, Geriş, Kuzca ve Balı köyleridir.
Bolu Kıbrıscık Pirinci, orta tane büyüklüğüne sahip bir pirinçtir. Ancak su kaldırma oranı yüksek bir pirinç olması dolayısıyla “Çömlek Patlatan” adıyla da anılmaktadır.
Kullanılan çeltik çeşidi tohumu bölgeye yıllardır uyum sağlamış ,genetik ve biyolojik değişime uğramamış “Karakılçık” çeşididir. Yetiştirilmesinde kullanılan su Köroğlu Dağları’ndan beslenen Uludere’dir. Soğuk ve içilebilir nitelikteki bu suyun Kıbrıscık Pirinci’nin kalitesine etkisi yüksektir.
KARACADAĞ PİRİNCİ (Diyarbakır)
Menşe İşareti Tescil tarihi:28.03.2018
Coğrafi Sınırı : Diyarbakır merkeze bağlı Karacadağ havzası, Çınar, Hazro, Çermik, Kocaköy, Şanlıurfa ili Siverek ve Viranşehir ile Mardin ili Derik ilçe ve
köylerinde üretilmektedir.
Bölgenin ekolojisine uyum göstermiş bir çeşittir. Karacadağ çeltiği volkanik püskürtülerin tortulaşması sonucu, kaya tabakalarından oluşan ince tabakalı, kırmızı-kahve renkli özel yapıdaki topraklarda ekilmektedir.
Tanelerin su kaldırma oranı yüksektir. Tane ağırlığının % 8-12’si proteinli bileşiklerden oluşur. Bu oran pek çok çeltik çeşidinden daha yüksektir.
Karacadağ Pirinci pişme esnasında içerdiği uçucu yağ asitleri nedeniyle de aromatik özellik taşımaktadır. Karacadağ Pirinci nane kekik karışımı kendine özgü hoş bir kokuya sahiptir.
Karacadağ çeltiği, bazı yörelerde kılçıklarının sarı veya siyah olması nedeniyle “Sarı çeltik” ,“Karakılçık” isimleriyle de anılmaktadır. Yörede genel olarak “Karacadağ çeltiği” olarak bilinir.
Sahip olduğu tane şeklinin farklılığı bile benim için yeterli bir kullanma nedenidir 🙂
TOSYA PİRİNCİ (Kastamonu)
Menşe İşareti Tescil Tarihi:08.11.2017
Coğrafi Sınırı: Yukarı Kayı ve Dağardı köylerinden başlayıp Çifter, Karabey, Suluca, Çepni, Tosya merkez, Kösen, Sapaca, Çaykapı, Yenidoğan, Çevlik ve Ortalıca köylerini içine alan Devrez çayı boyunca uzanan vadi.
Bölgede akçeltik, yaşar ve maratelli gibi farklı genotipler olmasına rağmen Tosya Pirinci “Sarıkılçık” yerel çeşididir. Orta taneli bir pirinçtir.
Sarıkılçık, yıllar içerisinde bölgeye uyum sağlamış soğuğa dayanıklı bir çeltik çeşididir. Tosya çeltiğinin her yerde yetiştirilememesinin başlıca nedeni, bölgedeki nispi nem oranının düşüklüğünün, çeltikte fungal hastalıkların oluşmasına engel olmasının sağladığı avantajdır.
Tosya Pirinci’nin farklı aromasının nedeni, karların erimesiyle oluşan Devrez Çayı ile sulama yapılmasıdır.
Anneme ziyarete giderken Tosya Pirinci’ni yanımda götürdüm. Birlikte pilavını yaptık ve yedik. Annemin heyecanla tekrarladığı cümle şöyleydi: ”Bu pirincin tadı tam çocukluğumdaki gibi !”
KONURALP PİRİNCİ (Düzce)
Tescil Tarihi: 25 HAZİRAN 2019
Coğrafi Sınırı : Düzce ili merkez ilçesine bağlı Konuralp bölgesi; Taşköprü köyü, Kaymakçı köyü, Kadıoğlu köyü ile Çilimli ilçesine bağlı Esenli ve Dikmeli köyleri.
Konuralp Pirinci’nin tarihi 1800’lü yıllara dayanmaktadır. “Osmanlı Saray Mutfağının Pirinci” olarak adlandırılan Konuralp Pirinci, zamanının vazgeçilmez lezzet kaynaklarından biri olarak varlığını bugüne kadar sürdürmüştür. Pirincin sulanmasında Hasanlar Barajı’nın suyu kullanılmaktadır. Bu suyun çeltiğin ihtiyaç duyduğu dönemde 25-30°C sıcaklıkta olması çeltik kalitesini önemli etkilediği belirtilmektedir. Çeltik tohumu olarak Osmancık-97 çeşidi kullanılmaktadır.
İPSALA PİRİNCİ (Edirne)
Tescil Tarihi: 02.05.2016
Coğrafi Sınırı: İpsala ilçesinde, güneyde Enez sınırından başlayarak kuzeyde Sarıcaali köyüne kadar uzanan ova ile Gala gölünden kuzeydoğuya doğru Koyuntepe köyü altına kadar uzanan ovadır.
İpsala Pirinci, camsı ve mat taneli, pişirildiğinde ise farklı lezzet ve aromaya sahiptir. Bu özellikler, İpsala ovasının güneyinden denize açık olması, deniz havası ve tuzlu toprak şartları ile ilişkilidir. Ovanın kışın sular altında kalması nedeniyle toprak yüzeyinde ince bir mil tabakası oluşmakta ve bu durum çeltik üretimini olumlu yönde etkilemektedir.
Kaynaklar