Gıdanın net miktarı, ( Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği 9. maddesine göre ) hazır ambalajlı gıda maddeleri etiketi üzerinde belirtilmesi zorunlu olan bilgilerdendir.
Gıdanın net miktarı, gıda maddesinin ambalaj içerisinde ihtiyacımıza yetecek miktarda bulunup bulunmadığını öğrenmemizi, ürünün belirli miktarı için ne kadar paranın cebimizden çıkacağını bilmemizi ve aynı ürün için farklı üreticilerin fiyatlarını karşılaştırmamızı sağlamaktadır. Bu nedenle ürünün adından sonra baktığımız öncelikli etiket bilgilerinden biri olduğunu düşünüyorum.
Net miktar, ambalajlı gıdanın ambalaj ağırlığı hariç içindeki gıdanın miktarıdır. Net miktar sıvı ürünlerde litre, santilitre, mililitre gibi hacim birimleriyle, diğer ürünlerde ise gram ve kilogram birimleriyle ifade edilir.
Gıda maddeleri etiketi üzerinde ambalaj ağırlığı belirtilmez.
Net miktar ya da net ağırlık tüketici tarafından anlaşılır olması şartıyla ” Net miktar : .. ” veya ” Net ağırlık : .. ” kelimeleri kullanılmadan doğrudan da yazılabilir.
SÜZME AĞIRLIK
Bazı katı gıda maddeleri sıvı bir ortam içerisinde ambalajlanır ve satışa sunulur. Bu durumda net miktarla birlikte süzme ağırlığı da belirtilir.
Süzme ağırlık, katı gıdanın sıvı kısım uygun yöntemlerle ayrıldıktan sonraki net miktarıdır.
Süzme ağırlık : yalnızca haşlanmış mısır tanelerinin ağırlığı
Bu durumda net ağırlık ise ortam sıvısı ve gıda maddesinin ağırlıklarının toplamıdır.
Net ağırlık : su ve haşlanmış mısır tanelerinin ağırlıkları toplamıdır.
Sıvı ortam, katı gıdayı korumak ve / veya tatlandırmak amacıyla kullanılır. Mevzuatımızda bu sıvı ortam; gıdanın hazırlanmasında yardımcı olan ve satın alma sırasında belirleyici rolü olmayan ortam olarak tanımlanmaktadır.
Sıvı ortama örnek olarak : su, salamura, sirke, gıda asitlerinin, tuzların, şekerlerin sulu çözeltileri veya diğer tatlandırma özelliğindeki bileşenlerin sulu çözeltileri, meyve sebzeler için kendi sıvıları verilmektedir.
Ton balığında yardımcı sıvı ortam light ürünlerde su iken diğer çeşitlerde zeytinyağı, ayçiçek yağı veya çeşitli bitkisel yağların karışımı gibi farklı ekonomik değere sahip yağlar kullanılmaktadır. Bildiğiniz gibi bu ürünlerde de süzme ağırlık bilgisi belirtilmektedir. Bu bilginin tüketicinin fiyat karşılaştırması yapabilmesi için oldukça faydalı olduğunu düşünüyorum.
Sıvı ortam içerisinde paketlenen katı gıdalarda NET MİKTAR VE SÜZME AĞIRLIĞININ OKUNMASINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR
Bilmemiz gereken önemli bir bilgi ise, belirtilen net miktarın sabit oranda sıvı ya da katı gıda maddesi içermeyebileceğidir. Bu durumun, süzme ağırlığı mutlaka okumamızı gerektirdiğini düşünüyorum. Yani daha ucuza alıyoruz diye muhtemelen ekonomik değeri daha düşük sıvı maddeye para ödemeyelim! Bu nedenle etiketi dikkatle okumamız önemlidir.
Etikette süzme ağırlığına değil de sadece net ağırlık bilgisine bakarsak, içinde daha az ürün daha çok dolgu sıvısı bulunan bir ürünü daha ucuz gibi algılayarak yanılabiliriz !
Daha az su kullanılan mısır konservesi örneği
Net ve süzme ağırlık kavramlarını bilmeyenleri yanıltabilecek, bilenlerin ise dikkatinden kaçmasına neden olabilecek pratikteki birkaç örneği sizinle paylaşmak istiyorum :
1 . Sıvıyla birlikte sunulan bazı ambalajlı gıdaların ambalajlarının ön yüzünde net miktar tek başına belirtilmekte, arka yüzde ise net ağırlık tekrar süzme ağırlıkla birlikte yazılabilmektedir.
Aşağıdaki figürde gördüğünüz mısır konservesinin ön yüzünde yazan net miktar, durumu tam olarak ifade etmemektedir. Çünkü bu ifade hem suyun hem mısır tanesinin toplam ağırlığını vermektedir. Arka yüzünü mutlaka çevirilip süzme ağırlığı bilgisi görülmelidir.
Örnek : Hem ön yüzde hem de arka yüzde belirtilmiş net ağırlık, arka yüzeyde yer alan süzme ağırlık
Ayrıca internet alışverişinde gıda maddesi ambalajı elimizde olmadığından süzme ağırlık bilgisinin açıklamalarda ne kadar beyan edildiğini dikkatlice okumalıyız.
2. Marketlerde fiyat etiketi üzerinde çoğunlukla süzme ağırlık değil net ağırlık bilgisi kullanılmaktadır. Bu nedenle ürün üzerindeki miktarı okuyunuz.
3. Ton balığı ve mısır konservelerinin ikili ya da daha çok ürünün birleştirilerek satışlarında, fotoğraftaki örnekte olduğu gibi birleştirici ambalajın üzerinde sadece net ağırlık yazılabiliyor. Dikkatinizden kaçmasın.
Örnek : Birleştirici ambalajda sadece net miktar belirtilmiş ürün örneği
Aşağıdaki ton balığı etiketi örneğinde olduğu gibi, bazı ambalajlarda net miktar ve süzme ağırlık aynı yerde ve ambalajın başka bir yerinde tekrarlanmaksızın yazılmaktadır. Bu belirtme şeklinin tüketiciye kolaylık sağladığını, net ve süzme ağırlık kavramlarını bilmeyen tüketicilere ise farkındalık yarattığını düşünüyorum.
Örnek : Net ve süzme ağırlıkların yanyana ve tekrarsız yazıldığı ton balığı örneği
Sonuç olarak, tüketici olarak süzme ağırlığını görmeden bir ürünü satın alma kararını verilmemesi gerekmektedir.
GLAZE EDİLMİŞ GIDALAR ve NET AĞIRLIK
Balık, kalamar, karides, midye gibi su ürünleri oldukça hassas ve yumuşak bir yapıya sahiptirler. Yüksek kalitelerini ve tazeliklerini korumak için bu ürünler donmuş haldeyken üzerlerine içme suyu kalitesinde donmuş bir su tabakası daha eklenir.Bu buz tabakasına ” Glaze ” denir. Parlatma işlemi olarak da anılmaktadır.
Glaze işlemi uygulanmış gıdalarda net ağırlık, glazesiz gıdanın ağırlığıdır.
Glaze oranı : % 42 midye içi
İşlem, donmuş ürüne su püskürtülmesi veya buzlu suya daldırılması, sonra tekrar dondurulması şeklinde yapılır. Eklenen donmuş su tabakasının miktarı ürünün ve suyun sıcaklığına, dondurulacak yüzey alanına ve uygulama süresine göre değişmektedir.
Kısa sürede tüketilecek ürünlerde düşük oranlı ” koruma glazesi ” de denilen ince bir buz tabakası yapılırken, uzun süreli muhafaza edilecek ürünlerde daha kalın bir glaze tabakası yapılır. % 5 – % 45 gibi oldukça geniş bir aralıkta glaze işlemi uygulaması görülebilmektedir.
Glaze oranı : % 20 olarak belirtilmiş yerli somon balığı dilimleri
Glazeleme işlemi ürünün yağ oksidasyonunu, süblimasyonla ağırlık kaybını ve don yanığını önler. Parlak ve cazip bir görüntü sağlar. Oldukça faydalı bir işlemdir. Ancak satın alma aşamasında net miktarı (glazesiz ağırlık) dikkatle okumalı, ürünler arasındaki fiyat kıyaslamasını buna göre yapmalıyız.
Glaze işlemi uygulanmış iç midye etiketi
Fotoğraflarda görebileceğiniz gibi glazeli ağırlık için “ağırlık ” ve “brüt” gibi farklı ifadeler kullanılabiliyor. Ayrıca bazı firmalar ayrı bir bilgi olarak % olarak glaze miktarını belirtmektedirler.
NET MİKTARIN BELİRTİLMESİNİN ZORUNLU OLMADIĞI DURUMLAR
Mevzuatımıza göre net miktarın belirtilmesinin zorunlu olmadığı durumlar şöyledir:
1) Hacmi veya kütlesi önemli miktarda kayba uğrayan gıdaların tane ile satılması veya satın alan kişinin huzurunda tartılarak satılması durumunda
Bu duruma tipik bir örnek olarak sadece kılıfıyla satılan sucukları verebiliriz. Kılıf geçirgen gözenekli yapısı nedeniyle rutubet kaybederek kolayca ağırlığı azalacağından net miktar yazılmamakta, satış sırasında müşteri huzurunda tartılarak satılmaktadır.Vakumlu ya da Map paketlenmiş kutular içerisinde satılan sucuklarda ise rutubet kaybı olmayacağından net miktar belirtilmektedir.
Satın alan kişi huzurunda tartılan gıda maddesi örneği
2) Parça adedinin dışarıdan açık bir şekilde görülebilmesi ve kolayca sayılabilmesi veya etiket üzerinde belirtilmesi koşuluyla, normal olarak tane ile satılan gıdalar
Tane ile satılabilen gıda maddesi örneği
3) Baharat ve bitkiler hariç olmak üzere, net miktarı 5 g veya 5 mL’den daha az olan gıdalarda.
Kaynaklar
Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği 26/1/2017 tarihli ve 29960 mükerrer sayılı Resmî Gazete
Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği Hakkında Kılavuz
Hazır Ambalajlı Mamullerin Ağırlık ve Hacim Esasına göre Net Miktar Tespitine dair Yönetmelik (76/211/AT) 4/8/2010 tarihli ve 27662 sayılı Resmî Gazete
NET MİKTAR
Gıdanın net miktarı, ( Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği 9. maddesine göre ) hazır ambalajlı gıda maddeleri etiketi üzerinde belirtilmesi zorunlu olan bilgilerdendir.
Gıdanın net miktarı, gıda maddesinin ambalaj içerisinde ihtiyacımıza yetecek miktarda bulunup bulunmadığını öğrenmemizi, ürünün belirli miktarı için ne kadar paranın cebimizden çıkacağını bilmemizi ve aynı ürün için farklı üreticilerin fiyatlarını karşılaştırmamızı sağlamaktadır. Bu nedenle ürünün adından sonra baktığımız öncelikli etiket bilgilerinden biri olduğunu düşünüyorum.
Net miktar, ambalajlı gıdanın ambalaj ağırlığı hariç içindeki gıdanın miktarıdır. Net miktar sıvı ürünlerde litre, santilitre, mililitre gibi hacim birimleriyle, diğer ürünlerde ise gram ve kilogram birimleriyle ifade edilir.
Gıda maddeleri etiketi üzerinde ambalaj ağırlığı belirtilmez.
Net miktar ya da net ağırlık tüketici tarafından anlaşılır olması şartıyla ” Net miktar : .. ” veya ” Net ağırlık : .. ” kelimeleri kullanılmadan doğrudan da yazılabilir.
SÜZME AĞIRLIK
Bazı katı gıda maddeleri sıvı bir ortam içerisinde ambalajlanır ve satışa sunulur. Bu durumda net miktarla birlikte süzme ağırlığı da belirtilir.
Süzme ağırlık, katı gıdanın sıvı kısım uygun yöntemlerle ayrıldıktan sonraki net miktarıdır.
Bu durumda net ağırlık ise ortam sıvısı ve gıda maddesinin ağırlıklarının toplamıdır.
Sıvı ortam, katı gıdayı korumak ve / veya tatlandırmak amacıyla kullanılır. Mevzuatımızda bu sıvı ortam; gıdanın hazırlanmasında yardımcı olan ve satın alma sırasında belirleyici rolü olmayan ortam olarak tanımlanmaktadır.
Sıvı ortama örnek olarak : su, salamura, sirke, gıda asitlerinin, tuzların, şekerlerin sulu çözeltileri veya diğer tatlandırma özelliğindeki bileşenlerin sulu çözeltileri, meyve sebzeler için kendi sıvıları verilmektedir.
Ton balığında yardımcı sıvı ortam light ürünlerde su iken diğer çeşitlerde zeytinyağı, ayçiçek yağı veya çeşitli bitkisel yağların karışımı gibi farklı ekonomik değere sahip yağlar kullanılmaktadır. Bildiğiniz gibi bu ürünlerde de süzme ağırlık bilgisi belirtilmektedir. Bu bilginin tüketicinin fiyat karşılaştırması yapabilmesi için oldukça faydalı olduğunu düşünüyorum.
Sıvı ortam içerisinde paketlenen katı gıdalarda NET MİKTAR VE SÜZME AĞIRLIĞININ OKUNMASINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR
Bilmemiz gereken önemli bir bilgi ise, belirtilen net miktarın sabit oranda sıvı ya da katı gıda maddesi içermeyebileceğidir. Bu durumun, süzme ağırlığı mutlaka okumamızı gerektirdiğini düşünüyorum. Yani daha ucuza alıyoruz diye muhtemelen ekonomik değeri daha düşük sıvı maddeye para ödemeyelim! Bu nedenle etiketi dikkatle okumamız önemlidir.
Etikette süzme ağırlığına değil de sadece net ağırlık bilgisine bakarsak, içinde daha az ürün daha çok dolgu sıvısı bulunan bir ürünü daha ucuz gibi algılayarak yanılabiliriz !
Net ve süzme ağırlık kavramlarını bilmeyenleri yanıltabilecek, bilenlerin ise dikkatinden kaçmasına neden olabilecek pratikteki birkaç örneği sizinle paylaşmak istiyorum :
1 . Sıvıyla birlikte sunulan bazı ambalajlı gıdaların ambalajlarının ön yüzünde net miktar tek başına belirtilmekte, arka yüzde ise net ağırlık tekrar süzme ağırlıkla birlikte yazılabilmektedir.
Aşağıdaki figürde gördüğünüz mısır konservesinin ön yüzünde yazan net miktar, durumu tam olarak ifade etmemektedir. Çünkü bu ifade hem suyun hem mısır tanesinin toplam ağırlığını vermektedir. Arka yüzünü mutlaka çevirilip süzme ağırlığı bilgisi görülmelidir.
Ayrıca internet alışverişinde gıda maddesi ambalajı elimizde olmadığından süzme ağırlık bilgisinin açıklamalarda ne kadar beyan edildiğini dikkatlice okumalıyız.
2. Marketlerde fiyat etiketi üzerinde çoğunlukla süzme ağırlık değil net ağırlık bilgisi kullanılmaktadır. Bu nedenle ürün üzerindeki miktarı okuyunuz.
3. Ton balığı ve mısır konservelerinin ikili ya da daha çok ürünün birleştirilerek satışlarında, fotoğraftaki örnekte olduğu gibi birleştirici ambalajın üzerinde sadece net ağırlık yazılabiliyor. Dikkatinizden kaçmasın.
Aşağıdaki ton balığı etiketi örneğinde olduğu gibi, bazı ambalajlarda net miktar ve süzme ağırlık aynı yerde ve ambalajın başka bir yerinde tekrarlanmaksızın yazılmaktadır. Bu belirtme şeklinin tüketiciye kolaylık sağladığını, net ve süzme ağırlık kavramlarını bilmeyen tüketicilere ise farkındalık yarattığını düşünüyorum.
Sonuç olarak, tüketici olarak süzme ağırlığını görmeden bir ürünü satın alma kararını verilmemesi gerekmektedir.
GLAZE EDİLMİŞ GIDALAR ve NET AĞIRLIK
Balık, kalamar, karides, midye gibi su ürünleri oldukça hassas ve yumuşak bir yapıya sahiptirler. Yüksek kalitelerini ve tazeliklerini korumak için bu ürünler donmuş haldeyken üzerlerine içme suyu kalitesinde donmuş bir su tabakası daha eklenir. Bu buz tabakasına ” Glaze ” denir. Parlatma işlemi olarak da anılmaktadır.
Glaze işlemi uygulanmış gıdalarda net ağırlık, glazesiz gıdanın ağırlığıdır.
İşlem, donmuş ürüne su püskürtülmesi veya buzlu suya daldırılması, sonra tekrar dondurulması şeklinde yapılır. Eklenen donmuş su tabakasının miktarı ürünün ve suyun sıcaklığına, dondurulacak yüzey alanına ve uygulama süresine göre değişmektedir.
Kısa sürede tüketilecek ürünlerde düşük oranlı ” koruma glazesi ” de denilen ince bir buz tabakası yapılırken, uzun süreli muhafaza edilecek ürünlerde daha kalın bir glaze tabakası yapılır. % 5 – % 45 gibi oldukça geniş bir aralıkta glaze işlemi uygulaması görülebilmektedir.
Glazeleme işlemi ürünün yağ oksidasyonunu, süblimasyonla ağırlık kaybını ve don yanığını önler. Parlak ve cazip bir görüntü sağlar. Oldukça faydalı bir işlemdir. Ancak satın alma aşamasında net miktarı (glazesiz ağırlık) dikkatle okumalı, ürünler arasındaki fiyat kıyaslamasını buna göre yapmalıyız.
Fotoğraflarda görebileceğiniz gibi glazeli ağırlık için “ağırlık ” ve “brüt” gibi farklı ifadeler kullanılabiliyor. Ayrıca bazı firmalar ayrı bir bilgi olarak % olarak glaze miktarını belirtmektedirler.
NET MİKTARIN BELİRTİLMESİNİN ZORUNLU OLMADIĞI DURUMLAR
Mevzuatımıza göre net miktarın belirtilmesinin zorunlu olmadığı durumlar şöyledir:
1) Hacmi veya kütlesi önemli miktarda kayba uğrayan gıdaların tane ile satılması veya satın alan kişinin huzurunda tartılarak satılması durumunda
Bu duruma tipik bir örnek olarak sadece kılıfıyla satılan sucukları verebiliriz. Kılıf geçirgen gözenekli yapısı nedeniyle rutubet kaybederek kolayca ağırlığı azalacağından net miktar yazılmamakta, satış sırasında müşteri huzurunda tartılarak satılmaktadır. Vakumlu ya da Map paketlenmiş kutular içerisinde satılan sucuklarda ise rutubet kaybı olmayacağından net miktar belirtilmektedir.
2) Parça adedinin dışarıdan açık bir şekilde görülebilmesi ve kolayca sayılabilmesi veya etiket üzerinde belirtilmesi koşuluyla, normal olarak tane ile satılan gıdalar
3) Baharat ve bitkiler hariç olmak üzere, net miktarı 5 g veya 5 mL’den daha az olan gıdalarda.
Kaynaklar